تعریف صنایع نوآور از یک کشور به کشوری دیگر تفاوت دارد و این تفاوت بازتابی از قانون‌گذاری ملی مرتبط با «مالکیت فکری» در این کشورها است. مروجین صنایع نوآور بر این باورند که این مفهوم اساساً مبتنی بر استعداد، نوآوری فردی و بهره‌مندی از مالکیت فکری منحصر به فرد است. لازمه توسعه مفهوم صنایع نوآور ایفای نقش فرهنگ در امور اقتصادی است. صنایع نوآور به تولید کالاها و سرویس‌های فرهنگی اقدام می‌کنند که به مصرف مردم می‌رسند. کتاب‌ها، فیلم‌های سینمایی، موسیقی‌ها، آثار هنری و کنسرت‌ها از این دسته‌اند. هر چه جامعه‌ای ثروتمندتر شده و نیازهای اولیه مردم بیشتر تأمین شود، مصرف کالاهای فرهنگی افزایش می‌یابد.

تاریخ توسعه فرهنگی جوامع غربی متفاوت از شرق اروپاست که متاثر از حاکمیت کمونیسم بوده است. با این‌حال جریان‌های فرهنگی غربی گوناگونی از جمله پادفرهنگ‌ها که خود تبدیل به بخشی از فرهنگ عامه و صنایع فرهنگ در شرق اروپا شده است، نشانگر روی دیگر «پرده آهنین» جماهیر شوروی است. می‌دانیم که نگاه‌های ایدئولوژیک فرهنگی در شرق و غرب اروپا اهداف کاملاً متفاوت از دیگری داشتند اما هر دو برای انتشار محصولات فرهنگی از رسانه‌های جمعی مشابه بهره می‌بردند و هر چند کشورهای شرق اروپا به لحاظ جغرافیایی کاملاً از غرب جدا شده بودند اما مردم این کشورها می‌توانستند توسعه سرمایه‌داری در صنعت فرهنگ را از طریق همین رسانه‌ها درک کنند.

مفهوم صنایع فرهنگی اولین بار در اوایل دهه 1940 توسط تئودور آدرنو به عنوان یکی از اعضای مکتب انتقادی که متشکل از پژوهشگران مهاجر از آلمان نازی بود مطرح شد. آدرنو با نگاهی چپ گرا به نقد «صنعت فرهنگ» پرداخت. به اعتقاد وی تولیدکنندگان این صنف کنترل از بالا به پائینی بر فرهنگ دارند و همین مسأله موجب تضعیف این نگاه می‌شود که فرهنگ «خود به خود از میان توده مردم برمی‌خیزد». او به مشکلات فرهنگ توده‌ای، رابطه بین ایدئولوژی و سرمایه‌داری که به شکاف عوام و نخبگان یا زیربنا و روبنا می انجامد و همچنین تجاری‌سازی و عامه‌سازی فرهنگ با سوء‌استفاده از سطح سواد پائین مردم اشاره کرد.

امروزه نوآوری و خلاقیت دو مفهوم بسیار پرکاربرد در اسناد بالادستی توسعه هستند. مفهوم صنایع نوآور در این اسناد شامل هرگونه ارزش افزوده، صادرات و مشاغل جدید است که بستری برای رقابت اقتصادی می‌گردد. نوآوری و خلاقیت مفاهیمی هستند که در استراتژی‌های توسعه در سطح جهان کاربرد یافته و آن را در اسناد نهادهایی چون سازمان برنامه پیشرفت و توسعه سازمان ملل (UNDP)، سازمان همکاری اقتصاد و توسعه (OECD)، سازمان تجارت جهانی (WTO) و سایر سازمان‌های بزرگ بین‌المللی می‌توان یافت. امروزه سیاست‌گذاران بر نوآوری، خلاقیت و تفکر مستقل تأکید داشته و بیش از گذشته آن را در اقتصاد جهانی مؤثر یافته‌اند. نوآوری زمانی رخ می‌دهد که فرد خلاق از دانش خود برای کاربردی کرد آن به شیوه‌ای نوین بهره می‌برد. در نتیجه جنبه‌های فرهنگی انتشار عمومی دانش بسیار حائز اهمیت بود و بر خود مردم و جامعه متکی است (سیاست‌گذاری نوآور، راهنمایی برای کشورهای در حال توسعه، بانک مرکزی، 2010)

از آنجا که تجارت آموزش امروزه به یکی از شاخه‌های مهم و سودآور علوم تجاری و اقتصادی بدل شده است، این مرکز نیز تلاش کرده که بر مبنای اصول صحیح علمی، فرهنگی، آموزشی و ارائه خدمات مناسب به فارسی آموزان، یکی از بازوان توانمند اقتصادی برای دانشگاه فردوسی مشهد باشد. در این راستا ارائه خدمات با کیفیت و مورد نیاز زبان‌آموزان و تلاش برای جلب رضایت آن‌ها نسبت به شیوه‌های آموزش زبان و همچنین مدت اقامت در ایران و در مرکز که حتی شامل تسهیل امور در ارائه ویزا و ... نیز می‌شود، زمینه‌های رضایتمندی زبان‌آموزان و تبلیغات مثبت در این زمینه را فراهم کرده است.

ایجاد یک چرخه اقتصادی از رهگذر فعالیتهای آموزشی در عین توجه به مؤلفه‌های فرهنگی مورد نیاز، اقدامی درخور توجه و ارزشمند است. در این میان توجه و تمرکز به حفظ میراث زبان فارسی به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم و اساسی فرهنگ بومی ایران اسلامی برای مخاطبان غیر فارسی زبان، تلاشی مؤثر و حائز اهمیت محسوب می‌شود. این اقدام در صورتی که با پایه‌ریزی اصولی و مناسب خود همراه با فرایندهای مورد نیاز اقتصادی تعریف و اجرا شود، می‌تواند نمونه درخور توجهی برای شکل‌گیری یک چرخه کامل در حوزه اقتصاد فرهنگ باشد؛ اتفاقی که در دانشگاه فردوسی مشهد و با راه‌اندازی مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی در حال شکل‌گیری است.

مدل ایده‌آل برای فعالیت اقتصادی در حوزه نشر به این شکل است که دولت نقش بسترساز و نظارت‌کننده داشته باشد و فعالیت‌های تولید آثار در محیط رقابتی سالم توسط ناشران خصوصی صورت گیرد. چنانچه این الگو اجرایی شود دولت در حل مشکلات ناشران در حوزه‌هایی مثل رعایت حقوق مادی و معنوی، نظارت بر هزینه‌های چاپ و حمایت‌های لازم به جهت گسترش فعالیت‌های اقتصادی مؤثر خواهد بود و ناشران خصوصی در فضای رقابتی سالم با توجه نیاز مخاطبان به تولید آثار باکیفیت‌تر می‌پردازند و فعالیت اقتصادی در این عرصه را رونق می‌بخشند.

از آنجا که در جهان ارتباطات، کتاب یکی از وسایل مهم و مؤثر در انتشار و انتقال سریع و وسیع افکار و اندیشه‌های صحیح به شمار می‌رود، در نتیجه تلاش برای افزایش آگاهی‌های دینی، علمی، هنری، تاریخی، اجتماعی و دیگر موارد مشابه آن و همچنین تلاش در جهت انتشار کتب مفید برای نشر اندیشه‌ها و افکار در کودکان و نوجوانان و کوشش در راه حفظ میراث زبان و ادب فارسی و تقویت و گسترش آن از طریق نهادینه کردن و فرهنگ‌سازی برای این رده سنی از جمله اهداف این مؤسسه فرهنگی است.

بی‌شک یکی از مهم‌ترین عرصه‌های فعالیت‌های فرهنگی صنعت نشر است؛ حوزه‌ای که به دلیل اهمیت فراوان در تعالی و آگاهی‌بخشی به جامعه مورد توجه ویژه همه دلسوزان و کارشناسان فرهنگ قرار دارد. فعالیت در زمینه نشر، با رویکردی فرهنگی و مبتنی بر اصول اقتصاد فرهنگ به این معنا که از امکانات و امتیازات از پیش آماده شده به دور باشد و به توانایی و ظرفیت‌های دورن‌زای خود تکیه کند، اقدامی دقیق، ظریف و همراه با ملاحظات فراوان است. از همین رو است که بررسی عوامل و مؤلفه‌های شکل‌گیری چنین کسب و کاری اهمیت دارد. با این رویکرد برای مرور یک تجربه قابل توجه و تحلیل و بررسی آن به سراغ انتشارات افق رفتیم.

تأثیر فراگیر دیگری که فرهنگ بر بافت اجتماعی-اقتصادی می‌گذارد نقش‌آفرینی آن به عنوان ابزاری در جهت افزایش انسجام اجتماعی و یکپارچگی ارضی در قاره اروپاست. امروزه در بسیاری از کشورهای اروپایی فرایند دو قطبی شدن در موضوعات مختلف در حال شکل‌گیری است. به عنوان مثال بین کشورهایی با «منابع غنی» و کشورهایی با «منابعی فقیر». بین گروه‌ها و افراد با گرایشات مذهبی مختلف، بین مهاجرین، جوانان و بیکاران. و همچنین بین مردم کلان شهرها و مردم حومه که در کشاورزی با مشکلاتی مواجه شده‌اند. استراتژی «توانمند سازی» شهروندان حاشیه‌نشین و همسایگان محروم برای توسعه همان مقدار منابعی که در دسترس دارند می‌تواند کاملاً مفید واقع شود. فرهنگ ابزاری مفید در این زمینه است.

در مارس 2000، اتحادیه اروپا در لیسبون تشکیل جلسه داد و پیرامون هدفی بلندمدت سیاست‌گذاری کرد: اینکه قاره اروپا در سال 2010 رقابتیترین و پویاترین اقتصاد دنیا به لحاظ علمی در دنیا باشد و رشد اقتصادی پایدار همراه با موقعیت‌های شغلی بهتر و انسجام اجتماعی بیشتر را تجربه کند.

در مارس 2000، اتحادیه اروپا در لیسبون تشکیل جلسه داد و پیرامون هدفی بلندمدت سیاست‌گذاری کرد: اینکه قاره اروپا در سال 2010 رقابتیترین و پویاترین اقتصاد دنیا به لحاظ علمی در دنیا باشد و رشد اقتصادی پایدار همراه با موقعیت‌های شغلی بهتر و انسجام اجتماعی بیشتر را تجربه کند.

در مارس 2000، اتحادیه اروپا در لیسبون تشکیل جلسه داد و پیرامون هدفی بلندمدت سیاست‌گذاری کرد: اینکه قاره اروپا در سال 2010 رقابتیترین و پویاترین اقتصاد دنیا به لحاظ علمی در دنیا باشد و رشد اقتصادی پایدار همراه با موقعیت‌های شغلی بهتر و انسجام اجتماعی بیشتر را تجربه کند. تأکید نشست لیسبون بر ارتقاء فرایندهای تحقیق و توسعه از سمت دولت‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسات بود. بر اساس سیاست‌گذاری این جلسه، رشد و توسعه اقتصادی در گرو سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات و ارتقاء نوآوریها به ویژه در حوزه «اقتصاد دانش بنیان» است. پیش از این نقش بخش فرهنگی و نوآور در این زمینه عموماً نادیده گرفته می‌شده است. در واقع تلاش برای سنجش اثرگذاری اقتصادی-اجتماعی این بخش رویکری کاملاً جدید است. به زعم عده زیادی امور هنری یا جنبه روشنگری دارند یا سرگرمی. در نتیجه تصور بر این است که امور فرهنگی و هنری نقشی حاشیه‌ای در اقتصاد ایفا می‌کنند. همین مسئله باعث شده ابزارهای آماری مناسب برای سنجش سهم بخش فرهنگی در اقتصاد و مقایسه آن با سایر حوزه‌های اقتصادی چه در سطح ملی و چه در عرصه بین‌المللی در دسترس نباشد.

وجود بیش از 20 میلیون زائر، مخارج و هزینه‌هایی در پی دارد که موجب درآمد و توسعه اقتصادی شهر خواهد بود. این نگاهی است که عمدتاً در فضای موجود حاکم است. بسیاری از توسعه‌های گردشی یا جذابیت‌های تفریحی که در مشهد ایجاد شده، مبتنی بر این نگرش به اقتصاد فرهنگ است.

وجود بیش از 20 میلیون زائر، مخارج و هزینه‌هایی در پی دارد که موجب درآمد و توسعه اقتصادی شهر خواهد بود. این نگاهی است که عمدتاً در فضای موجود حاکم است. بسیاری از توسعه‌های گردشی یا جذابیت‌های تفریحی که در مشهد ایجاد شده، مبتنی بر این نگرش به اقتصاد فرهنگ است.

بررسی بیانات مقام معظم رهبری به‌عنوان یکی از متفکرین بزرگ اسلامی که هم در جریان شکل‌گیری انقلاب اسلامی و هم راهبری آن، نقش تأثیرگذاری داشته‌اند، می‌تواند نگاه‌های کلان و جامعی نسبت به موضوعات مختلف انقلاب اسلامی ارائه دهد. تبیین رابطه «اقتصاد و فرهنگ» در بستر انقلاب اسلامی و بر اساس بیانات رهبر انقلاب، نقش ارزشمندی در درک ماهیت این دو مقوله و همچنین نگاه نظام اسلامی به ارتباط این دو موضوع خواهد داشت. در یادداشت پیش رو به بررسی تحلیلی رابطه اقتصاد و فرهنگ از منظر مقام معظم رهبری [با تأکید بر حوزه اقتصادِ فرهنگ] خواهیم داشت.

بررسی بیانات مقام معظم رهبری به‌عنوان یکی از متفکرین بزرگ اسلامی که هم در جریان شکل‌گیری انقلاب اسلامی و هم راهبری آن، نقش تأثیرگذاری داشته‌اند، می‌تواند نگاه‌های کلان و جامعی نسبت به موضوعات مختلف انقلاب اسلامی ارائه دهد. تبیین رابطه «اقتصاد و فرهنگ» در بستر انقلاب اسلامی و بر اساس بیانات رهبر انقلاب، نقش ارزشمندی در درک ماهیت این دو مقوله و همچنین نگاه نظام اسلامی به ارتباط این دو موضوع خواهد داشت. در یادداشت پیش رو به بررسی تحلیلی رابطه اقتصاد و فرهنگ از منظر مقام معظم رهبری [با تأکید بر حوزه اقتصادِ فرهنگ] خواهیم داشت.

بررسی بیانات مقام معظم رهبری به‌عنوان یکی از متفکرین بزرگ اسلامی که هم در جریان شکل‌گیری انقلاب اسلامی و هم راهبری آن، نقش تأثیرگذاری داشته‌اند، می‌تواند نگاه‌های کلان و جامعی نسبت به موضوعات مختلف انقلاب اسلامی ارائه دهد. تبیین رابطه «اقتصاد و فرهنگ» در بستر انقلاب اسلامی و بر اساس بیانات رهبر انقلاب، نقش ارزشمندی در درک ماهیت این دو مقوله و همچنین نگاه نظام اسلامی به ارتباط این دو موضوع خواهد داشت. در یادداشت پیش رو به بررسی تحلیلی رابطه اقتصاد و فرهنگ از منظر مقام معظم رهبری [با تأکید بر حوزه اقتصادِ فرهنگ] خواهیم داشت.

وقتی که فرهنگ کالایی شد بخش خصوصی و بنگاه‌های زیادی شکل گرفت که این کالا را تولید کنند به خاطر اینکه سقف درآمد مردم نسبت به دنیای گذشته افزایش پیدا کرده بود. دیگر فقط متقاضی هنر و فرهنگ یک گروه بسیار محدود اشراف نبودند بلکه کل توده مردم متوسط هم خودشان را متقاضی دریافت محصولات فرهنگی می‌دانستند. به طور طبیعی در جایی که تقاضا وجود داشته باشد، بنگاه‌های آن هم ایجاد می‌شود و عرضه هم به‌وجود می‌آید. چون بخش خصوصی، عمده این بنگاه‌ها را تشکیل می‌دهد، معمولاً دنبال منفعت خصوصی خود هستند، علم اقتصاد به همین سؤال پاسخ می‌دهد که چطور یک بنگاه می‌تواند تولیدش را بهینه کند؟ به حداکثر سود برسد؟ چقدر باید تولید کند؟ چقدر نیرو باید استخدام بکند؟ با چه هزینه‌ای؟چه زمانی باید عرضه کند؟ برای مصرف‌کننده هم همین‌طور، چقدر باید مصرف کند؟ دولت هم همین‌طور، از چه صنعتی باید مالیات گرفت؟ به چه صنعتی باید کمک کرد؟ چه زمانی باید نظارت کرد؟ چرا باید نظارت کرد؟ به چه میزان باید نظارت کرد؟

وقتی که فرهنگ کالایی شد بخش خصوصی و بنگاه‌های زیادی شکل گرفت که این کالا را تولید کنند به خاطر اینکه سقف درآمد مردم نسبت به دنیای گذشته افزایش پیدا کرده بود. دیگر فقط متقاضی هنر و فرهنگ یک گروه بسیار محدود اشراف نبودند بلکه کل توده مردم متوسط هم خودشان را متقاضی دریافت محصولات فرهنگی می‌دانستند. به طور طبیعی در جایی که تقاضا وجود داشته باشد، بنگاه‌های آن هم ایجاد می‌شود و عرضه هم به‌وجود می‌آید. چون بخش خصوصی، عمده این بنگاه‌ها را تشکیل می‌دهد، معمولاً دنبال منفعت خصوصی خود هستند، علم اقتصاد به همین سؤال پاسخ می‌دهد که چطور یک بنگاه می‌تواند تولیدش را بهینه کند؟ به حداکثر سود برسد؟ چقدر باید تولید کند؟ چقدر نیرو باید استخدام بکند؟ با چه هزینه‌ای؟چه زمانی باید عرضه کند؟ برای مصرف‌کننده هم همین‌طور، چقدر باید مصرف کند؟ دولت هم همین‌طور، از چه صنعتی باید مالیات گرفت؟ به چه صنعتی باید کمک کرد؟ چه زمانی باید نظارت کرد؟ چرا باید نظارت کرد؟ به چه میزان باید نظارت کرد؟