گفت‌وگوی آستان‌نیوز با خادم باسابقه حرم رضوی؛

گاهی تقدیر انسان‌ها به دست خود آن‌ها رقم می‌خورد و بعضی اوقات نیز سرنوشتی از پیش تعیین نشده پیش‌روی افراد قرار می‌گیرد. 

           ناصر سلطانی یکی از دربانان حرم مطهر رضوی است که به صورت اتفاقی اطلاعیه جذب نیرو برای آستان قدس رضوی را در روزنامه قدس می‌بیند و مفتخر به خدمت در حرم امام مهربانی‌ها می‌شود.
ناصرسلطانی سال 41 در یک خانواده مذهبی در شهر تربت‌جام به دنیا آمد، او اصالتا گنابادی است. به خاطر شغل پدرش که نظامی بود بزرگ شدن و قد کشیدن او نیز در شهرهای مختلف خراسان اتفاق افتاد. او پس از اتمام تحصیلات در مقطع دیپلم وارد بازار کار می‌شود و تا مدتها از طریق فروشگاه اسباب‌بازی فروشی به کسب درآمد می‌پردازد.
خدمت این دربان افتخاری آستان قدس رضوی ازسال 68 با نگهبانی آغاز شد و از سال 83 به مدت 10 سال رئیس اداره دربانان بود، دو سال مسئولیت ریاست بخش صندلی چرخدار را داشت و سه سال نیز به عنوان رئیس اداره انتظامات حرم مطهر انجام وظیفه کرد. او پس از 30 سال خدمت در بخش‌های مختلف حرم مطهر رضوی چند ماهی است که بازنشسته شده و اکنون به عنوان دربان افتخاری کشیک دوم و مسئول ایستگاه صلواتی آستان قدس رضوی در ایام اربعین در مرز شلمچه به زائران امام هشتم علیه‌السلام و اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام خدمت می‌کند.
برای آشنایی بیشتر با این خادم پرسابقه پای صحبت‌های او نشسته ایم تا از رسم و راه عاشقی بیشتر بدانیم.

چه عواملی موجب شد ناصر سلطانی از تحصیل در دانشکده افسری به خدمت در بارگاه منور امام هشتم علیه‌السلام روی آورد؟
وقتی به پایان تحصیلات رسیدم و دیپلم را در رشته علوم تجربی گرفتم، سال 68 در چند جا برای استخدامی اقدام کرده و پذیرفته شدم. در دانشکده‌های افسری نیروی زمینی و نیروی‌ انتظامی نیز قبول شده بودم و کارهایم ردیف شده بود که بروم. برای استخدامی در آستان قدس رضوی تصمیم جدی نداشتم، بر حسب اتفاق اطلاعیه‌ای در روزنامه‌ قدس دیدم که برای نگهبانی حرم مطهر نیرو می‌خواهند؛ برای ثبت‌نام اقدام کردم.
برای رفتن یا نرفتن به نیروی انتظامی مردد بودم، ضمن اینکه فروشگاه نیز داشتم و از نظر مالی خیلی در تنگنا نبودم. وقتی برای نگهبانی حرم مطهر آمدم خیلی از اطرافیان تعجب کردند و تفاوت ظاهری یک افسر با یک نگهبان مشهود بود. اما اسم امام رضا علیه‌السلام که آمد زندگی من متحول شد، به جرئت قسم می‌خورم که مسیر زندگی‌ام تغییر کرد و سعی کردم در جهت خاص امام رضا علیه‌السلام گام بردارم. بنابراین آستان قدس رضوی که آمدم دیگر دانشکده افسری نرفتم.

خانواده مشوق شما برای خدمت در بارگاه ملکوتی امام هشتم علیه‌السلام بودند؟
فکر نمی‌کردم یک روزی توفیق خدمت در این بارگاه منور رضوی را داشته باشم. پدر و مادرم بسیار علاقه‌مند بودند و حتی در چند مرحله به خاطر مشکلات‌ کاری که پیش آمد و احتمال اینکه من کنار بکشم، مادرم به من مستقیم اعلام کرد که اگر از آستانه بیرون بیایی، شیرم را حلالت نمی‌کنم. منشأ حضورم در این جا پدر و مادرم هستند آن‌ها مذهبی بوده و ما را با عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام تربیت کردند. من فرزند ارشد خانواده هستم، مادرم خیلی من را دوست دارد و همیشه محبت و دعاهایش شامل حالم است. او دوست داشت من خیلی خوب باشم و همیشه می‌گوید همان‌طور که آرزو داشتم، شدی و به تو افتخار می‌کنم. همچنین یکی از علت‌های اصلی توفیق خدمت در حرم مطهر رضوی به خاطر پشتیبانی و حمایت همسرم بوده است.

به خاطر دارید اطلاعیه استخدام نگهبانی حرم با چه شرایطی در روزنامه درج شده بود؟
تأهل یکی از آن شرایط بود که آن موقع من مجرد بودم. خاطرم است ثبت‌نام را در تیرماه انجام دادم و امتحان استخدامی در فصل زمستان برگزار شد. ساعت 7 صبح برای آزمون استخدامی حرم رفتم و ساعت 10 صبح بلیط قطار داشتیم تا به همراه خانواده برای خواستگاری همسرم به تهران برویم؛ این دو اتفاق مهم زندگی‌ام با هم همزمان شد. در آن آزمون نمره خوبی آوردم و جزو نفرات برتر در بین متقاضیان شدم و نزدیک به دو ماه در کلاس‌های فشرده‌ای که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد، شرکت کردم.

نخستین روز خدمت شما با حضور در کدام صحن رقم خورد؟
پس از پوشیدن لباس فرم خادمی، من را برای خدمت به صحن انقلاب فرستادند. یک روز بیاد ماندنی بود؛ پس از خدمت با افتخار با همان لباس فرم نگهبانی به محله‌مان رفتم. 30 سال توفیق داشتم این لباس تنم باشد و به زائران علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام خدمت کنم.

چرا الان خدمتی با عنوان نگهبانی در حرم مطهر رضوی وجود ندارد؟
نگهبان حرم هم‌اکنون به عنوان خادم حرم شناخته می‌شود، در آن زمان نگهبانی پایین‌ترین رده خدمت از نظر چارت سازمانی در آستان قدس رضوی بود. 60 نفر جوان با مدرک دیپلم برای نگهبانی جذب آستان قدس رضوی شدیم، سیاست کلی این بود که افراد تحصیل‌کرده به حرم بیایند و اینک شاهد آن هستیم که جوانانی با مدارک عالیه در انتظامات حرم مطهر مشغول به خدمتند.
سال 72 به دستور قائم‌ مقام وقت، کلیه امور صحن‌ها از نظر امنیت، نظافت، تشریفات و خدمات که دست انتظامات حرم بود به دربانان محول شد و آن‌ها بر کلیه امور صحن با رویکرد حفظ نظم و آرامش نظارت دارند. دربانان خدمت‌شان را به عنوان نیروی افتخاری انجام می‌دهند. آئین جاروکشی دربانان خیلی مشهود و معروف است و خدمت پستی که الان در صحن‌ها انجام می‌شود.
 
آیین جاروکشی قدمت چند ساله در حرم مطهر رضوی دارد؟
با بررسی که در کتابخانه مرکزی کردیم آیین جاروکشی بیش از 450 سال قدمت دارد. طی 30 سال خدمت در این بارگاه ملکوتی تصوری که از جاروکشی دهه‌های 60  و 70 تا به الان دارم خیلی متفاوت است. قدیم صحن انقلاب توسط دربانان جارو می‌شد، به این صورت نبود که صحن مفروش باشد و با دستگاه‌های شست‌وشو تمیز شود. دربانان بعد اتمام جارو لباس‌هایشان پر خاک بود.
قدیم آیین جاروکشی کاری ضروری و لازم بود، ولی الان به صورت نمادین شده است. دربانان همه روزه و در سه نوبت جارو به دست در صحن انقلاب روبه روی قبله و گنبد مطهر می‌ایستند و با مداحی و ذکر توسل همه زائران را به فیض می‌رسانند. در مراسمات خاص مثل شب‌های احیاء که جمعیت زیاد است بعد از اتمام مراسم کل صحن‌ها توسط دربانان جارو و غبارروبی می‌شود. قبلا جاروها سیخی بود و حتی مردم به عنوان تبرک آنها را برمی‌داشتند. ولی الان جاروها کاملا متفاوت شده و زائران حتما در برنامه زیارتی‌شان شرکت در این آئین قدیمی را قرار می‌دهند. زائران شهرهای اصفهان، تبریز، کرمان و یزد خیلی به این آئین علاقه‌مند هستند.

عصای نقره‌ای دست دربانان نماد چیست؟
عصای دست دربانان جنبه تشریفات در جهت تکریم زائر دارد. دربانان برای استقبال، خوشامدگویی و تکریم زائران از این عصای نقره‌ای استفاده می‌کنند. همان‌طور که زائران در و دیوار را به عنوان تبرک می‌بوسند عصای نقره نیز خیلی مورد استقبال قدیمی‌ها است.

شما کلید و رمز موفقیت در خدمت به زائران امام رضا علیه‌السلام را چه می‌دانید؟
این اصل برای تمامی خادمان ثامن‌الحجج علیه‌السلام اعم از پرسنل و نیروهای افتخاری پذیرفتنی است که اولین روز خدمت به زائران در بارگاه مطهر رضوی یک موهبت و زیباترین خاطره تکرارنشدنی است.
حال اگر هر خادمی با هر سابقه‌ای، طوری خدمت کند که انگار روز اول خدمتش است و همچنین به گونه‌ای خدمت کند که شاید آخرین روز حضورش در این قطعه‌ای از بهشت است، نوکری‌اش قطعا مورد رضایت و لطف ارباب قرار خواهد گرفت.

گفت‌وگو: آذیتا ذکا